Duy trì bản sắc làng trong đô thị Hà Nội: Cần cách thức ứng xử phù hợp

Trong không gian đô thị ngày càng phát triển của Hà Nội, những kiến trúc làng truyền thống vẫn hiện diện, mang đậm dấu ấn văn hóa lâu đời giữa nhịp sống hiện đại.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa đang tác động mạnh mẽ, khiến nhiều làng xã nhanh chóng chuyển mình thành khu dân cư đô thị. Điều này đặt ra nhiều thách thức trong việc quản lý và duy trì bản sắc văn hóa làng xã, đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững cho các làng.

Sự thay đổi của “miếng ghép” làng

Theo Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức (Đại học Quốc gia Hà Nội), làng xã Hà Nội tồn tại hàng nghìn năm với mạng lưới chợ phong phú, là minh chứng cho sự kết nối giữa đô thị và nông thôn. Tuy nhiên, nhiều làng nội đô đang biến dạng dưới tác động của đô thị hóa, khi kiến trúc làng cổ bị che lấp bởi các công trình hiện đại. Các khu dân cư như Hàm Khánh, Tây Long, Nhân Chiểu đã mất đi, chỉ còn những xóm nhỏ như Hạ Hồi, Hội Vũ, Nam Ngư giữ lại ít nhiều dấu vết của làng quê xưa.

Quá trình đô thị hóa cũng đã biến nhiều làng ven đô thành khu vực dân cư nửa đô thị, nửa nông thôn với cảnh quan lộn xộn, hạ tầng xuống cấp, đẩy các làng vào nguy cơ mất đi giá trị truyền thống. Các làng ven đô ở Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Đông và Hoàng Mai đang chịu áp lực lớn, dễ dẫn đến các vấn đề xã hội như tắc nghẽn giao thông và thiếu nước sạch nếu không có các biện pháp quản lý chặt chẽ.

Giải pháp tổng thể bảo tồn làng đô thị

Để bảo tồn các làng trong đô thị Hà Nội, các chuyên gia đề xuất phân loại làng nội đô thành hai loại: làng đã đô thị hóa đậm đặc (chủ yếu trong Vành đai 3) và làng đang trong quá trình đô thị hóa (khu vực ngoài Vành đai 3). Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hùng Cường (Đại học Xây dựng Hà Nội), với các làng đã đô thị hóa đậm đặc, quy hoạch cần giảm mật độ dân cư và nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, đồng thời tăng cường kết nối với hạ tầng chung của thành phố. Đối với các làng đang đô thị hóa, quy hoạch nên tập trung vào bảo tồn, phát triển hạ tầng xanh và kết nối dần với đô thị mới.

Tiến sĩ Vũ Hoài Đức cũng gợi ý một số giải pháp để tạo sự phát triển bền vững cho các làng: phát triển vùng đệm không gian mở xung quanh làng; thiết kế hệ thống đường kết nối giữa các ngõ xóm với đường đô thị; bảo vệ các không gian công cộng truyền thống như đình, chùa, ao làng. Việc bảo tồn các di sản văn hóa cần đi kèm với các giải pháp tổ chức lại cấu trúc dân cư, thích ứng với dòng di cư, nhằm duy trì tính bền vững và bản sắc làng trong bối cảnh xã hội hiện đại.

Nguồn: Báo Hà Nội Mới