Gìn giữ và phát triển nghề thêu truyền thống ở Khoái Nội

Khoái Nội, thuộc xã Thắng Lợi, huyện Thường Tín, Hà Nội, là một trong những làng nghề lâu đời, nổi tiếng với nghề thêu tay truyền thống. Huyện Thường Tín từ lâu đã được biết đến như “đất trăm nghề”, nơi mỗi xã đều có nghề thủ công riêng, gắn với nét văn hóa và giá trị nghệ thuật cao. Trong số đó, nghề thêu tay tại Khoái Nội không chỉ mang tính ứng dụng cao mà còn thể hiện tinh hoa của nghệ thuật truyền thống, lưu giữ giá trị văn hóa qua nhiều thế hệ.

Nguồn gốc và sự phát triển của nghề thêu ở Khoái Nội

Vào những ngày cuối tháng 8 năm 2024, chúng tôi đã đến thăm Khoái Nội và gặp Nghệ nhân ưu tú Lê Văn Nguyên, Chủ tịch Hội Nghề thêu huyện Thường Tín. Dù thời tiết không thuận lợi, ông Nguyên vẫn hào hứng kể về lịch sử gần 600 năm của nghề thêu tại đây. Ông chia sẻ về tổ nghề thêu tay Lê Công Hành, người có công mang nghề này về từ Trung Quốc sau chuyến đi sứ, và truyền lại cho dân làng Quất Động, bao gồm cả Khoái Nội.

Theo tư liệu lịch sử, Lê Công Hành, tên thật là Trần Quốc Khái, sinh năm 1606 tại Quất Động, đã học nghề thêu trong suốt 10 năm đi sứ và sau đó phổ biến nghề này cho người dân địa phương. Nhờ những nỗ lực của ông, nghề thêu không chỉ giúp người dân kiếm sống trong những lúc nông nhàn mà còn trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của vùng Thường Tín.

Trong quá trình phát triển, nghề thêu ở Khoái Nội đã trải qua nhiều thăng trầm, từ những giai đoạn hưng thịnh cho đến khó khăn do thay đổi xã hội. Tuy nhiên, người dân nơi đây vẫn kiên trì, bền bỉ giữ gìn và phát triển nghề qua các thế hệ. Những người thợ trẻ được các bậc tiền bối truyền dạy từng chi tiết nhỏ nhất của nghề, từ cách thêu từng đường kim, mũi chỉ đến cách tạo ra các hoa văn phức tạp.

Nghệ nhân Lê Văn Nguyên và hành trình giữ lửa nghề

Sinh ra trong một gia đình có truyền thống thêu lâu đời, Lê Văn Nguyên đã sớm bị cuốn hút bởi hình ảnh mẹ mình cặm cụi bên khung thêu. Từ năm 6 tuổi, ông đã được gia đình dạy những kỹ năng cơ bản của nghề. Sau nhiều năm học hỏi và trau dồi, ông trở thành một nghệ nhân tài hoa, gắn bó suốt đời với nghề truyền thống này.

Năm 1996, ông và vợ là bà Lê Thị Xuân đã thành lập cơ sở thêu Xuân Nguyên. Từ đây, ông không chỉ giữ vững nghề truyền thống mà còn sáng tạo thêm nhiều sản phẩm mới phù hợp với nhu cầu thị trường, như tranh thêu chân dung, tranh phong cảnh, và các phụ kiện thời trang như túi, khăn, vòng cổ thêu… Những sản phẩm này không chỉ được người tiêu dùng trong nước yêu thích mà còn vươn xa ra thị trường quốc tế, giúp đưa nghề thêu Khoái Nội đến với nhiều khách hàng nước ngoài.

Một trong những điểm nhấn của các sản phẩm thêu tại Khoái Nội chính là độ tinh xảo, tính thẩm mỹ cao và bền vững với thời gian. Những tác phẩm như chân dung Bác Hồ, tranh phong cảnh thiên nhiên hay các họa tiết thư pháp đã giúp nghề thêu tại đây khẳng định vị thế trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ.

Những khó khăn và hy vọng cho tương lai

Dù đã có nhiều thành tựu, ông Nguyên thừa nhận rằng nghề thêu tại Khoái Nội vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là về đầu ra sản phẩm. Do thiếu cụm công nghiệp và các dịch vụ giới thiệu sản phẩm, việc quảng bá và tiêu thụ sản phẩm thêu gặp nhiều trở ngại. Mỗi sản phẩm đòi hỏi nhiều ngày công, nên nếu không tìm được thị trường tiêu thụ ổn định, người thợ sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì thu nhập.

Với vai trò Chủ tịch Hội Nghề thêu huyện Thường Tín, ông Nguyên hy vọng rằng trong thời gian tới, các cấp chính quyền sẽ quan tâm hơn đến việc phát triển làng nghề truyền thống. Ông mong muốn có thêm nhiều điểm giới thiệu sản phẩm, đón tiếp du khách trong và ngoài nước, đồng thời cần vinh danh các nghệ nhân xuất sắc để khuyến khích họ tiếp tục truyền nghề cho thế hệ trẻ.

Nghề thêu tại Khoái Nội, dưới sự dẫn dắt của những nghệ nhân như ông Lê Văn Nguyên, không chỉ là một nghề thủ công đơn thuần mà còn là biểu tượng của nghệ thuật và văn hóa. Với sự nỗ lực và đam mê của các nghệ nhân, cùng sự hỗ trợ từ chính quyền và cộng đồng, hy vọng rằng nghề thêu truyền thống này sẽ tiếp tục phát triển và trường tồn cùng thời gian, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.

Nguồn: Tổng hợp